W Polsce panuje przekonanie, że za ochronę zdrowia obywateli odpowiedzialne jest państwo. Po części tak jest, jednak, aby dokładniej określić, kto podlega ochronie zdrowotnej i komu przysługuje podstawowa ochrona gwarantowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, należy zagłębić się w prawne szczegóły tego zagadnienia.

Znajdując się na terenie Polski, prawo do uzyskania pomocy w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia mają obywatele państwa zrzeszonego w Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu, pod warunkiem, że są objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, oraz mieszkają w jednym z tych państw.

Kolejną grupą osób, są osoby, które mają obywatelstwo Konfederacji Szwajcarskiej i przebywają w Polsce na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały, albo zgody na pobyt tolerowany.

Następną grupą osób, która może być ubezpieczona w ramach NFZ, są osoby posiadające status uchodźcy.

Istotnym aspektem w tej materii, jest również kwestia osób mieszkających za granicą, jednak posiadających polskie obywatelstwo. Takie osoby, również mają prawo do ubezpieczenia w ramach NFZ, o ile są objęte dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Kolejną grupą osób, mających prawo do ubezpieczenia w ramach NFZ, są osoby mieszkające poza granicami kraju, jednak objęte ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, czyli tak zwanym KRUS.

Nie wszyscy obywatele, oraz rezydenci Polski są jednak objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Ubezpieczeniu podlegają osoby, które są zarejestrowanymi pracownikami, w myśl ustawy o ubezpieczeniach społecznych, są rolnikami ubezpieczonymi w ramach Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego lub prowadzą działalność pozarolniczą. Istotnym aspektem jest to, że osoba zawieszająca działalność gospodarczą, traci jednocześnie prawo do świadczeń w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Ubezpieczenie nie dotyczy także osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia, albo umowy o dzieło.